Let op: in de Kickstart wordt met de term toediener enkel de professionele toediener zoals een arts, verpleegkundige of verzorgende bedoeld.
Medicatietoediening is de registratie van de afzonderlijke toedieningen van het geneesmiddel aan de patiënt door de toediener (zoals een verpleegkundige, mantelzorger of patiënt zelf), in relatie tot de gemaakte afspraken. Let op: de registratie van een medicatietoediening kan tijdens de Kickstart enkel worden gedaan door een professionele toediener (zorgverlener), niet door een patiënt of mantelzorger. Als de mantelzorger of de patiënt zelf de medicatie toedient, kan de toediening worden vastgelegd door een zorgverlener in de bouwsteen medicatiegebruik.
De toediener heeft de medicatiegegevens (medicatieafspraak, wisselend doseerschema, toedieningsafspraak en medicatietoediening), die nodig zijn voor de medicatietoediening, geraadpleegd. Deze gegevens worden in de hierboven beschreven toedienlijst voor de toedienpatiënten weergegeven. De toediener controleert, indien mogelijk samen met de patiënt, de aanwezige medicatie en de toediengegevens.
Indien afgesproken en nodig maakt de toediener het geneesmiddel voor medicatietoediening gereed. De medicatie wordt toegediend en de professionele toediener registreert de medicatietoediening op de toedienlijst. Ter aanvulling: een deel van de medicatietoedieningen kan gedaan zijn door een patiënt in eigen beheer of door een zorgorganisatie die nog geen medicatietoedieningen uitwisselt. Hierdoor zijn mogelijk niet alle medicatietoedieningen inzichtelijk.
Hiervoor gelden een aantal algemene afspraken:
- De professionele toediener geeft in de toediensoftware per geneesmiddel aan of de patiënt/cliënt of diens vertegenwoordiger het geneesmiddel zal toedienen, of dat de toediening door de professionele zorgverlener zal worden gedaan. Dit wordt niet uitgewisseld. Zo kunnen andere zorgverleners middels de bouwsteen medicatietoediening zien of de medicatie door een professionele toediener toegediend is. De zorgverleners kunnen binnen de eigen organisatie in de toediensoftware zien welke geneesmiddelen door de toediener moeten worden toegediend en welke door de patiënt. TO1
- De professionele toediener kan in de toediensoftware per dag aangeven of de patiënt/cliënt of diens vertegenwoordiger de medicatie toedient, of dat de medicatie door de professionele zorgverlener wordt toegediend. Dit wordt niet uitgewisseld. De toediensoftware biedt zo ondersteuning in het geval dat de toediening op bepaalde dagen niet door de professionele toediener wordt gedaan (bijvoorbeeld in geval van structureel weekendverlof). TO2
- De professionele toediener kan in de bouwsteen medicatiegebruik zelfzorgmedicatie vastleggen, waarbij de professionele toediener streeft naar registratie van een (referentie)product uit de G-standaard, zodat voor alle betrokken zorgverleners op het medicatieoverzicht inzichtelijk is welke producten door de patiënt gebruikt worden naast de medicatie die voorgeschreven is door een voorschrijver. TO3
- Gegevens van de toedienorganisatie (zorgaanbieder) op de kleinste relevante organisatie-eenheid (afdeling/team) moeten bekend zijn bij de uitwisseling in de bouwsteen medicatietoediening, niet de gegevens van een individuele toediener. Zo blijft de privacy van de toediener geborgd, maar is het wel mogelijk voor andere zorgverleners om contact te leggen met de toedienorganisatie (volgens de kleinste relevante organisatie-eenheid). TO28
Medicatietoediening corrigeren/annuleren
Het kan voorkomen dat een toediener een fout in de registratie maakte en er geen medicatietoediening heeft plaatsgevonden. Indien de medicatietoediening nog niet gedeeld is met andere zorgverleners, dan kan de toediener die medicatietoediening zelf aanpassen of schrappen (annuleren) uit het eigen informatiesysteem. Indien de medicatietoediening al wel gedeeld is met andere zorgverleners, dan annuleert de toediener deze foutieve medicatietoediening en maakt een nieuwe medicatietoediening onder dezelfde MBH met de juiste informatie. De toediener stelt de gecorrigeerde medicatietoediening en nieuwe medicatietoediening (actief) beschikbaar.
Medicatietoediening afwijkend ten opzichte van toedienlijst
Er kan een afwijking zijn geweest in de toediening ten opzichte van wat door de voorschrijver en apotheker is vastgelegd in de medicatieafspraak of toedieningsafspraak. Dit kan een afwijking betreffen in tijdstip, hoeveelheid, toedieningsweg, toedieningssnelheid, product of het in het geheel niet toedienen. Een toediener kan in overleg met de voorschrijver van de regels afwijken als deze goede argumenten heeft en veilige zorg en veilig werken wordt gerealiseerd. De reden van de afwijking (bijv. niet toegediend, gewijzigde dosering, weigering van de patiënt, slikproblemen, bijwerkingen, opschorten etc.) wordt in de medicatietoediening vastgelegd. Als er sprake is van eenafwijkende of gemiste toediening geldt de volgende afspraak:
- De toediener registreert een gemiste toediening als afwijkende toediening in de bouwsteen medicatietoediening. Ook als in overleg met de voorschrijver of apotheker wordt besloten om niet toe te dienen wordt dit geregistreerd als afwijkende toediening. Tevens kan een gemiste toediening alsnog worden ingehaald (in overleg), dat wordt dan middels nog een medicatietoediening geregistreerd. Zo is het voor andere zorgverleners inzichtelijk dat een toediening niet toegediend of op een ander moment toegediend is en hier zo nodig actie op kan worden ondernomen. TO6
Bij een spoedsituatie kan er mogelijk (nog) geen medicatieafspraak en toedieningsafspraak beschikbaar zijn, maar moet de toediener op basis van een mondelinge/telefonische medicatieafspraak medicatie toedienen. Deze medicatie staat dan niet op de toedienlijst. De professionele toediener legt een dergelijke medicatietoediening vast in het informatiesysteem van de toediener (o.a. ECD, TDR). Dit is de eerste bouwsteen in een nieuwe medicamenteuze behandeling. De toediener start daarmee dus een nieuwe medicamenteuze behandeling.
Dezelfde situatie geldt wanneer een voorschrijver mondeling een medicatiewijziging doorgeeft aan de toediener die nog niet direct op de toedienlijst zichtbaar is, doordat het pas later aan de apotheek wordt doorgegeven of de apotheek nog geen tijd heeft gehad de wijziging te verwerken. De toediening kan dan als losse toediening geregistreerd worden, met reden ‘wijziging zoals mondeling afgestemd met voorschrijver, gewijzigde MA nog niet doorgegeven aan/verwerkt door apotheek’).
In het geval van een wijziging van medicatie op de toedienlijst geldt tevens onderstaande afspraak:
- In geval van een wijziging van een medicatieafspraak tijdens ANW-uren, in de situatie waarbij er sprake is van voorraad bij de patiënt of sprake is van noodvoorraad/medicatie uit dokterstas, is de voorschrijver verantwoordelijk dat het voor de toediener duidelijk is om welke medicatie de wijziging gaat en wat deze moet toedienen. Zo kunnen medicatiefouten vanwege verschil in stof- en merknaam voorkomen worden en is de toediener geen tijd kwijt aan het opzoeken van verschillende middelen. TO18
Prik- en plaklocaties
Voor sommige medicatie is het noodzakelijk om te weten wat de laatste prik- of plaklocatie (toedienlocatie) is geweest. Dit wordt vastgelegd in de bouwsteen medicatietoediening. Hierbij hoort de volgende afspraak:
- De laatste prik- en plaklocatie kan met de bouwsteen medicatietoediening worden uitgewisseld met andere zorgorganisaties betrokken bij de patiënt/cliënt op basis van een vastgelegde lijst met locaties, om zo te kunnen bepalen op welke locatie de toediener de volgende medicatietoediening moet prikken/plakken. TO21
Dubbele controle
Indien noodzakelijk wordt bij de toediening van risicovolle medicatie de medicatie dubbel gecontroleerd voordat er wordt toegediend. Daarbij horen de volgende afspraken:
- Als medicatie een dubbele controle vereist wordt dit vastgelegd in het toedienregistratiesysteem, zodat de toediener hiervan op de hoogte is. Dit wordt niet uitgewisseld in de medicatieketen via de informatiestandaard Medicatieproces 9. Het is sterk afhankelijk van de situatie en de patiënt of dubbele controle nodig is. In de G-standaard is de advieslijst dubbel te controleren opgenomen en in de toedieningsafspraak/medicatieverstrekking staat informatie waarmee het toedienregistratiesysteem dubbele controle kan afleiden (o.a. toedieningsweg en distributievorm). TO19
- De registratie van de dubbele controle bij medicatie vindt plaats in het toedienregistratiesysteem. Of de dubbele controle heeft plaatsgevonden wordt niet uitgewisseld in de medicatieketen via de informatiestandaard Medicatieproces 9, omdat dit voor de voorschrijver en apotheker niet relevant is. TO20