Kirsten Renkema is coördinerend woonbegeleider op een groep voor mensen met een verstandelijke beperking, bij Stichting Philadelphia Zorg. “Regelmatig loop ik aan tegen problemen met de medicatieoverdracht”, benoemt zij. “Zo ben ik weleens met een cliënt op vrijdagavond op de spoedeisende hulp beland, waar bleek dat de cliënt insuline moest gaan gebruiken. Ik kreeg een insulinepen mee en de arts legde mij uit hoeveel ik moest spuiten, en hoe je dit aftelt.”
Dergelijke informatie wordt in de avond of nacht op de spoedeisende hulp niet altijd meteen in het zorginformatiesysteem gezet, is Kirstens ervaring. “Je moet deze dus mondeling overdragen aan de collega’s. Dit vergroot de kans op fouten.”
Focus op toedieners van medicatie
Sinds begin 2025 neemt Kirsten vol enthousiasme deel aan de kernteams van het programma Medicatieoverdracht. “Ik ben sectorondersteuner vanuit de gehandicaptenzorg en doe mee aan het programma namens de Beroepsvereniging voor Professionals in Sociaal Werk”, zo vertelt zij. “Ik focus me vooral op wat voor toedieners van medicatie, zoals woonbegeleiders die cliënten medicijnen geven, van belang is.”
Tot 2023 werkte Kirsten ook als medisch wetenschappelijk onderzoeker. “Ik deed DNA-onderzoek naar aangeboren nierafwijkingen. Mijn analytische blik helpt me bij het programma Medicatieoverdracht; ik kan goed inschatten wat we precies moeten onderzoeken of testen”, geeft ze aan. Ook vanuit haar persoonlijke achtergrond (Kirsten heeft een zusje met het Downsyndroom) wil zij zich ervoor inzetten om medicatiefouten te verminderen.
Wijzigen medicatieafspraak tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten
Kirstens favoriete ketenafspraak gaat over het aanpassen van de medicatieafspraak tijdens het weekend, in de avond of de nacht. “De afspraak is dat de voorschrijver ervoor zorgt dat voor de toediener duidelijk is welke medicatie gegeven moet worden en in welke dosering. De aanpassing van de medicatie moet bovendien direct vastgelegd worden in het zorginformatiesysteem, waar de toediener ook kan aftekenen dat de medicijnen zijn gegeven”, licht Kirsten toe.
Testen en verbeteren
Ze vervolgt: “Deze ketenafspraak gaat over het werkproces en de verantwoordelijkheid van de voorschrijver. Maar we stemmen ook voortdurend af met de softwareleverancier over wat er nodig is om de zorg in de avond-, nacht- en weekenduren goed te laten verlopen. De projectmanagers en -ondersteuners vanuit de betrokken zorgsectoren schrijven zogenaamde use case scenario’s. Dit zijn situatiebeschrijvingen, zoals de casus waarmee dit artikel begon. “Per stap geven we aan wat we verwachten van de software. Vervolgens worden deze scenario’s getest in de praktijk, bij onder andere zorginstelling Alliade. Op basis van deze testen kan de software aangepast worden door de softwareontwikkelaars. Allemaal met als doel de medicatieoverdracht soepeler te laten verlopen.”
Minder stress
De ketenafspraak zal er uiteindelijk toe leiden dat de zorg voor mensen met een beperking beter wordt, verwacht Kirsten. “Deze ketenafspraak verkleint namelijk het risico op medicatiefouten. Bovendien zal de afspraak leiden tot minder stress bij toedieners, cliënten en hun verwanten.”
Wat zijn ketenafspraken?
In de kernteams maken zorgverleners van de negen zorgsectoren die zijn aangesloten bij het programma Medicatieoverdracht en vertegenwoordigers van patiënten- en cliëntenorganisaties samen afspraken over de overdracht van medicatiegegevens in de keten. Deze ketenafspraken sluiten aan bij de kwaliteitsstandaard Overdracht van medicatiegegevens in de keten en de informatiestandaarden die het programma Medicatieoverdracht implementeert: Medicatieproces 9, Labwaarden ten behoeve van medicatieveiligheid en Contra-indicaties en overgevoeligheden. De standaarden bepalen welke gegevens uitgewisseld worden, de ketenafspraken gaan over hoe zorgverleners in de keten samenwerken om de gegevensuitwisseling succesvol te laten plaatsvinden.
Softwareleveranciers verwerken de informatiestandaarden in de zorginformatiesystemen die zorgverleners gebruiken. Sommige ketenafspraken vragen ook om een aanpassing van de software, andere gaan over het werkproces en moeten zorgverleners zelf in de praktijk brengen.
Bekijk hier de factsheet Ketenafspraken voor meer informatie. Op deze wiki-pagina staan alle ketenafspraken.
De favoriete ketenafspraak van Kirsten is TO18.
Lees ook de andere interviews in de reeks: